Na de veroordeling van Bart De Pauw voor stalking en elektronische overlast bracht Woestijnvis de docureeks ‘Het proces dat niemand wou’. Op een indrukwekkende manier leggen acht slachtoffers erin uit hoe De Pauw zijn machtspositie gebruikte om hen te manipuleren en misbruiken.
Kort daarna bevestigde de virale YouTube aflevering van BOOS over ‘The Voice of Holland’ dat seksistische intimidatie en geweld structureel deel uitmaken van de entertainmentindustrie.
Afhankelijkheid en onzekerheid voeden seksueel geweld
De verhalen van de slachtoffers zijn misselijkmakend, maar helaas voor heel veel vrouwen erg herkenbaar. Zo is bij meer dan 80% van de slachtoffers van seksueel grensoverschrijdend gedrag de dader geen onbekende. Meestal is de dader iemand van wie het slachtoffer op de één of andere manier afhankelijk is, zoals bazen, partners of huisgenoten. Beide documentaires tonen hoe alle daders die afhankelijkheid gebruikten om hun seksueel grensoverschrijdend gedrag te plegen en ervoor te zorgen dat slachtoffers zwijgen. Zowel Bart De Pauw, Ali B en Jeroen Rietbergen maakten zich schuldig aan deze psychologische terreur door slachtoffers te bedreigen of hen een succesvolle carrière te beloven wanneer ze zouden zwijgen.
Slachtoffers staan massaal op ondanks victim blaming
Gelukkig zijn sinds #MeToo slachtoffers massaal naar buiten gekomen. Maaike Cafmeyer en Liesa Naert vertellen in ‘Het proces dat niemand wou’ dat ze vroeger de moed niet vonden om naar buiten te komen met hun verhaal. De schrik om niet geloofd te worden, hun carrière kwijt te raken of er zelf van beschuldigd te worden het seksueel grensoverschrijdend gedrag uit te lokken, deed vele slachtoffers stilzwijgen. Zelfs wanneer duidelijk was dat ze niet alleen waren. Deze getuigenissen tonen hoe moeilijk het is om als slachtoffer naar buiten te treden in een maatschappij waar slachtoffers niet geloofd worden, ook niet door justitie en politie.
Hypocriet genoeg maakten de advocaten van De Pauw gebruik van de positieve evolutie van #MeToo om hem zelf in een slachtofferpositie te plaatsen. Hij zou namelijk het slachtoffer zijn van ‘een veranderende tijdsgeest’. Dat is pure victim blaming als onderdeel van een intimidatiecampagne om de slachtoffers het zwijgen op te leggen of om hun geloofwaardigheid te ondermijnen. Dit wordt geïllustreerd in de documentaire.
Het zijn niet de slachtoffers die de schuld treffen, maar het hele systeem waarin stilzwijgen als norm gepromoot werd. Daders maken daar actief gebruik van. Het is geen toeval dat zowel De Pauw als verschillende daders uit The Voice hun daden blijven ontkennen of minimaliseren. Ze weten dat het systeem dat hen jarenlang een hand boven het hoofd heeft gehouden, hen steunt.
‘Beste John, het ligt niet aan de vrouwen’
Daags na de uitzending van de BOOS documentaire verscheen een paginagrote krantenadvertentie van vrouwelijke werknemers van Talpa, het mediabedrijf van John de Mol. De boodschap was duidelijk: “Beste John, het ligt niet aan de vrouwen.” John de Mol is de bedenker van The Voice en ondertussen miljardair. In de documentaire zei hij dat de slachtoffers eerder aan de bel hadden moeten trekken. De Mol bleef blind voor de angstcultuur, de alomtegenwoordigheid van misbruik en de band met machtsrelaties in het bedrijf. Dat zijn de redenen waarom slechts één slachtoffer klacht indiende voor er een collectieve aanklacht kwam. Het tijdperk waarin victim blaming de norm is, heeft lang genoeg geduurd. Slachtoffers moeten geloofd worden en alles moet eraan gedaan worden opdat er geen nieuwe slachtoffers vallen.
Systemisch probleem vergt systemisch antwoord
Bart De Pauw en zijn omgeving beweren dat #MeToo ‘doorgeslagen’ is. Beide documentaires tonen aan dat dit niet zo is. Ze tonen hoe slachtoffers die voor #MeToo naar buiten kwamen niet serieus genomen werden of dat daders de hand boven het hoofd werd gehouden. In het beste geval kwam er een terechtwijzing zonder het grensoverschrijdend gedrag verder te onderzoeken. Voor John de Mol was het enkel belangrijk dat de programma’s doorgingen en hij dus winsten bleef maken. Dat is waarom de klachten van slachtoffers niet als alarmsignaal werden gezien. De winsthonger maakt ook dat investeringen in een veilige werkplek geen prioriteit krijgen.
Het algemene tekort aan vluchthuizen en meldpunten voor slachtoffers van seksueel misbruik versterkt dat alles. Zolang er tekorten en een gebrek aan zekerheid zijn, is er ruimte voor machtsmisbruik. Financiële onafhankelijkheid voor iedereen is essentieel. John de Mol zal het niet graag horen, maar de hebzucht van de ultrarijken zorgt voor de enorme tekorten die seksisme in de hand werken.
Er zijn middelen genoeg, maar ze zijn niet gelijk verdeeld. Enkel wanneer geen mens nog baat heeft bij de onderdrukking van een ander kunnen we die onderdrukking stoppen. Dat vereist een samenleving waarin iedereen krijgt wat men nodig heeft en geeft wat men kan. Zoals Marx het formuleerde: “Van ieder naar zijn mogelijkheden, aan ieder naar zijn behoeften!”
Comments